SỰ KHÁC BIỆT GIỮA SƯƠNG SÁO, SƯƠNG SA VÀ SƯƠNG SÂM
Từ ngàn xưa, sương sa được ví như cội nguồn biển cả, sương sâm mang hơi thở của núi đồi, còn sương sáo là hiện hữu tâm linh của nương rẫy. Sương sâm, sương sa, sương sáo là sự hòa quyện của đất trời tạo nên một món giải khát tuyệt vời.
3 món ăn này kết hợp là món ăn dân dã mà chứa đựng cội nguồn, thể hiện nét văn hóa rất riêng, đơn sơ mộc mạc của người dân Việt Nam.
Sương sâm: Là loài dây leo, thân và lá có lông mịn, màu lục đậm, thường mọc trong rừng, trên núi. Có nguồn gốc bản địa tại Đông Nam Á và được chọn dùng trong ẩm thực Việt Nam và một số quốc gia khác.
Sương sâm chế biến rất đơn giản, sau khi hái những chiếc lá sương sâm tươi rói, mỏng tan mọc trên núi đem về rửa sạch, bỏ lá tươi vào cối xay, giã nát với một lượng nước nhất định, lọc lược sạch xác lá để lấy được nước cốt màu xanh thẩm đổ vào khuôn, cho thêm một lớp nước nang mực lên bề mặt, để vài giờ sẽ đông cứng lại thành sương sâm.
Cách dùng: Cắt sâm đã đặc cho vào ly, cho một ít đường và tinh dầu chuối ăn cung với đá rất ngon, bạn cũng có thể cho thêm nước cốt dừa nếu thích.
Sương sâm ăn mát, ngon, bổ, thanh nhiệt, đặc biệt trị được các chứng bệnh như: mụn, táo bón.
Sương sáo: là loài cây thân thảo, cao từ 40 - 60cm, phân nhánh nhiều, toả ra trên mặt những vùng đất cỏ, đất khô hay đất cát giống như cây bạc hà, có tác dụng làm thuốc chữa bệnh. Lá màu xanh nhạt, hình trứng, mép có răng. Hoa mọc thành cụm dày đặc ở đầu cành. Khi cây già có màu đỏ hoặc hồng, phơi khô chuyển thành màu xám đen.
Khác với sương sâm , thân và lá sương sáo chỉ chế biến được sau khi phơi khô, cho vào nồi nấu nhừ, bắc ra để nguội, nắm vắt bỏ bã, đổ nước vào túi vải sạch, vắt lọc lấy nước, rồi thêm ít bột gạo vào quấy đều trên bếp lửa. Khi nào dung dịch đặc quánh lại thì đổ ra tô để nguội sẽ thành sương sáo. Khi chế biến thêm ít bột gạo lúa thơm hòa vào thạch sẽ đen và ngon hơn.
Cách dùng: Cũng cắt nhỏ thành hạt lựu cho vào ly, cho đường hoặc một ít nước cốt dừa (ai sành ăn hơn thì cho thêm dầu chuối cho món ăn thêm dậy mùi) và đá xay ăn sẽ rất là ngon. Có thể kết hợp với sữa, nhiều loại trái cây như thế sẽ tăng thêm phần hấp dẫn hơn .
Một ly sương sáo ngon và đặc biệt không có gì là quá khó. Sương sáo không những thanh nhiệt cơ thể mà còn chữa trị nhiều loại bệnh như: huyết áp, cảm mạo, đau khớp,…
Sương sa: hay còn gọi xu xa được làm từ một vài lọaị rong tảo biển không độc. Là một loại thực phẩm chứa nhiều dinh dưỡng, khoáng chất và các vitamin…, nhưng không chứa chất béo, có thể ức chế sự hấp thụ cholesterol, bệnh mỡ cao trong máu và bệnh động mạch vành.
Chế biến sương sa là công việc hoàn toàn thủ công, rất tốn thời gian và đòi hỏi phải chịu khó, tỉ mỉ. Rong biển được vớt từ biển đem về vo – xả qua nhiều lần cho sạch, ngâm nở ra. Đun nước sôi, cho rong biển vào nồi. Khi nấu không để lửa quá to, tay quấy liên tục cho đến khi rong biển chín rục ra. Để sương sa mềm và mau đông thì bắt buộc phải có thêm ít trái me. Để lửa nhỏ, vớt hết bọt rồi lọc bã bằng những bao lưới, cho nước chảy xuống khuôn. Sau vài tiếng đồng hồ, khuôn nước sẽ nguội đi, kết lại thành những khối màu sữa, tạo thành món sương sa.
Sương sa thường được cắt nhỏ, trộn chung với nhau, chan nước đường, nước cốt dừa, thêm vào một ít tinh dầu hoa bưởi hoặc dầu chuối, bột báng. Có thể thêm đá cục hoặc đá bào vào cho mát.
Sương sa, sương sâm và sương sáo đều có những ý nghĩa riêng, công dụng riêng, kết hợp lại tạo nên chén “núi rừng sông biển” ngon ngọt bổ dưỡng, được người Việt Nam nhớ đến đầu tiên mỗi khi khí trời oi bức, làm mát lòng người Việt, mát lòng người lữ khách phương xa.
